Waterschap Hunze en Aa’s; onderhoud en ontwikkelingen groenblauwe dooradering

Bij het werken in en rond watergangen heeft het waterschap Hunze en Aa’s te maken met de Waterwet, waarmee de taken voor wateraanvoer en -afvoer worden geregeld. Van de onderhoudspaden die langs watergangen liggen, moeten de waterschapsmedewerkers en andere gebruikers veilig gebruik kunnen maken. Hiervoor hebben zij hun maaibeleid (aan het einde van de tekst vindt u een link om hier specifiek meer over te lezen).

Watergangen
Watergangen zijn ook groenblauwe linten door het landelijk gebied met een lengte van zo’n 3500 km(!). Hier voelen vele planten- en diersoorten zich thuis.

Zij bieden beschutting en een grote variatie aan leefomgeving door het water en de overgang naar het land via de oevers (ook taluds genoemd). Je vindt er vissen, waterdiertjes, insecten, vogels, kleine zoogdieren, amfibieën en tal van (water)planten. Een aantal planten- en diersoorten zijn beschermd via de Wet natuurbescherming. Met al deze (beschermde) soorten houdt het waterschap bij het onderhoud aan de watergangen rekening. Daarbij wordt wel de balans gezocht tussen de waterschapstaken vanuit de Waterwet, de Arbowet en de Wet natuurbescherming.

Balans
Die balans vond het waterschap door zich niet alleen te richten op de wettelijk beschermde soorten, maar door te kijken wat er voor alle soorten gedaan kan worden die in en rond watergangen voorkomen. Daarbij is de watergang onderverdeeld in drie elementen: het onderhoudspad, de taluds en het onderwatergedeelte (het natte profiel).

Het onderhoudspad moet veilig zijn, daarom is het belangrijk hier het gras kort te houden. Deze paden zijn daarom minder geschikt om er te broeden, maar wel om voedsel te zoeken. De taluds zijn heel erg belangrijk voor planten- en diersoorten. Dit beschutte, schuin aflopende deel van de watergang heeft geen rol voor wateraanvoer of -afvoer. Het hoeft ook niet te worden betreden. Hier kan het waterschap zich richten op een onderhoud dat er voor zorgt dat planten en dieren er een geschikte leefomgeving vinden. Dit betekent dat hier niet alles tegelijk gemaaid wordt en ook in de winter begroeiing blijft staan. Zo is er voor elke soort een plek te vinden om voedsel te zoeken, te schuilen en voort te planten of te broeden. Het natte profiel is natuurlijk het belangrijkste deel van de watergang.

Maar het ontwerp is zo gemaakt dat er ruimte is voor begroeiing in de zomer. Dat verschilt wel per watergang. Daarbij komt dat in het diepste middendeel van de watergang het water het gemakkelijkst afvoert. Dit deel wordt dan ook geregeld schoongemaakt, maar daarbij blijft er aan de zijkanten in een smalle strook moeras- en waterplanten staan. Juist deze zijkanten van de watergangen vormen een overgang van water naar het land en wemelen van het leven. Doordat zij het middendeel regelmatig maaien, is hier ruimte voor onder andere vissen om lange afstanden af te leggen.

Sinds 2016
Met deze vormen van onderhoud voor de verschillende delen van de watergang heeft het waterschap de balans gevonden tussen de verschillende wettelijke kaders. Dit onderhoud voeren we uit sinds 2016. Er is ondertussen veel geleerd en waar nodig wordt het onderhoud aangepast. Zo blijkt dat bij het laten staan van moerasplanten watergangen snel dicht kunnen groeien, waarbij de wortels van deze planten slib vasthouden en de zijkanten van de watergangen ‘verlanden’. Ook verdwijnen er juist kleinere bloeiende planten als de taluds te lang blijven staan en slaan er veel bomen en struiken op. Hier hebben we het onderhoud op aangepast.

Wat levert het op voor de biodiversiteit?
Het waterschap laat dit monitoren. Zo heeft er de afgelopen twee jaar een onderzoek naar het broedsucces van vogels plaatsgevonden. Hiervan worden in september de resultaten gepresenteerd. Ook is er onderzocht of er in het vroege voorjaar in de moeras- en waterplanten aan de zijkant van de watergangen meer waterdiertjes te vinden zijn. Dat is zeker het geval!

Impuls groenblauwe dooradering
Inmiddels onderhoudt het waterschap in zo’n 85% van de watergangen niet alles tegelijk. Daarmee is een enorme impuls gegeven aan het beheer van de groenblauwe dooradering in  onder andere het landbouwgebied. De komende jaren gaat het waterschap hier mee door en wordt het onderhoud jaarlijks geëvalueerd en bijgesteld waar nodig. Ook wordt verder onderzocht wat het oplevert voor onze biodiversiteit en deelt het waterschap deze kennis. Zo werken we samen aan een biodiverse toekomst!

Lees hier meer over het maaibeleid en bekijk via een korte film uitleg!

Bron: Waterschap Hunze en Aa’s

Datum 30 mei 2023 Peter Gelling