Verkenning Pagediep

Voor het Pagediep loopt er een verkenning vanaf april 2021, dit is een beek die stroomt van Stadskanaal naar Onstwedde en het omliggende gebied.

De verkenning wordt door Stimuland begeleidt. Grondeigenaren juichen de betrokkenheid van een onafhankelijke partij toe doordat de insteek van eerst ophalen wat er speelt in plaats van direct een plan.

De uiteindelijke uitkomst van de verkenning kan nog vele kanten opgaan.

De vervolgstap is dat de grondeigenaren eerst in gesprek gaan met een coach om individueel uit te zoeken wat ze met hun bedrijf en grond willen.

Vertrouwen is er niet van de een op de andere dag’ concludeert Linda van Stimuland. Dit is iets waar de gebiedsgerichte aanpak niet omheen kan en waar wij als Stimulanders met beleidsmakers, boeren en andere betrokkenen een weg in zullen moeten vinden. En van de vele wegen die er te bewandelen zijn, zal het hoe dan ook een gezamenlijke moeten zijn.

Klik hier om het hele artikel te lezen

Datum 25 mei 2023 Peter Gelling

Interview Marjon Schultinga, projectleider bij de ANOG voor o.a. Groenblauwe dooradering in de Veenkolonien

Marjon is projectleider bij ANOG. ANOG heeft verschillende projecten lopen rondom duurzame landbouw. Zij is betrokken bij verschillende projecten waar we in samenwerken zoals de Groenblauwe dooradering in de Veenkoloniën en verwaarden van maaisel. Een ander project waar de samenwerking in plaats vindt is  ‘Akkerranden in de Veenkoloniën’.

In welke relatie sta je tot natuurinclusieve landbouw?
Natuurinclusieve landbouw is de rode draad door mijn werkzaamheden als projectleider bij ANOG. ANOG voert veel verschillende projecten uit: van praktisch en regionaal tot meer abstract en landelijk. Maar altijd staat hierbij centraal dat het moet bijdragen aan verbetering van de biodiversiteit en natuurinclusieve landbouw.

Wat zou je graag willen bereiken op het gebied van Natuurinclusieve Landbouw?
Mijn wens is dat natuurinclusieve landbouw in de breedste zin van het woord gemeengoed wordt in de akkerbouw. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het verminderen van chemie door te werken met natuurlijke plaagbeheersing, een gezonde en levendige bodem met alle bijbehorende voordelen en het werken in regionale kringlopen waar mogelijk. Vanuit wet- en regelgeving wordt er steeds meer gestuurd op deze onderdelen, maar het beste resultaat krijg je wanneer het vanuit de landbouw zelf ontwikkeld wordt. Want dan heeft het zichzelf bewezen dat het werkt en rendabel is.

Hoe ziet de landbouw er wat jou betreft over 5 jaar uit?
Het bouwplan is diverser en er worden gewassen geteeld waar met de natuurlijke processen kan worden meegewerkt. Zodat het werken vanuit hoge mate van (kunstmatige) controle kan worden losgelaten.

Wie of wat inspireert jou hierin?
Dat kan van alles zijn! Boeren die durven te experimenteren en kansen zien, mensen die zich met hart en ziel inzetten voor meer biodiversiteit en ook de natuur zelf. Die zit zo vernuftig in elkaar, daar kunnen we een hoop van leren.

Waarom of wanneer ga jij met plezier naar je werk?
Ik krijg er energie van als we echt iets kunnen bereiken met elkaar, en we het over de inhoud kunnen hebben. Samenwerken voor een toekomstbestendige landbouw. Helaas werkt de wet- en regelgeving hier tegenwoordig niet echt aan mee…

Hoe besteed jij je vrije tijd het liefst?
Als het even kan, ben ik buiten in de tuin of in de natuur te vinden. Ook woon in op een schip waar altijd wel iets te doen is, en sport ik graag.

Wat wil je de lezers van de nieuwsbrief meegeven?
Blijf zoeken naar kansen die natuurinclusieve landbouw biedt. Elke stap is er één!

Datum 25 mei 2023 Peter Gelling

Waterschap Hunze en Aa’s; onderhoud en ontwikkelingen groenblauwe dooradering

Bij het werken in en rond watergangen heeft het waterschap Hunze en Aa’s te maken met de Waterwet, waarmee de taken voor wateraanvoer en -afvoer worden geregeld. Van de onderhoudspaden die langs watergangen liggen, moeten de waterschapsmedewerkers en andere gebruikers veilig gebruik kunnen maken. Hiervoor hebben zij hun maaibeleid (aan het einde van de tekst vindt u een link om hier specifiek meer over te lezen).

Watergangen
Watergangen zijn ook groenblauwe linten door het landelijk gebied met een lengte van zo’n 3500 km(!). Hier voelen vele planten- en diersoorten zich thuis.

Zij bieden beschutting en een grote variatie aan leefomgeving door het water en de overgang naar het land via de oevers (ook taluds genoemd). Je vindt er vissen, waterdiertjes, insecten, vogels, kleine zoogdieren, amfibieën en tal van (water)planten. Een aantal planten- en diersoorten zijn beschermd via de Wet natuurbescherming. Met al deze (beschermde) soorten houdt het waterschap bij het onderhoud aan de watergangen rekening. Daarbij wordt wel de balans gezocht tussen de waterschapstaken vanuit de Waterwet, de Arbowet en de Wet natuurbescherming.

Balans
Die balans vond het waterschap door zich niet alleen te richten op de wettelijk beschermde soorten, maar door te kijken wat er voor alle soorten gedaan kan worden die in en rond watergangen voorkomen. Daarbij is de watergang onderverdeeld in drie elementen: het onderhoudspad, de taluds en het onderwatergedeelte (het natte profiel).

Het onderhoudspad moet veilig zijn, daarom is het belangrijk hier het gras kort te houden. Deze paden zijn daarom minder geschikt om er te broeden, maar wel om voedsel te zoeken. De taluds zijn heel erg belangrijk voor planten- en diersoorten. Dit beschutte, schuin aflopende deel van de watergang heeft geen rol voor wateraanvoer of -afvoer. Het hoeft ook niet te worden betreden. Hier kan het waterschap zich richten op een onderhoud dat er voor zorgt dat planten en dieren er een geschikte leefomgeving vinden. Dit betekent dat hier niet alles tegelijk gemaaid wordt en ook in de winter begroeiing blijft staan. Zo is er voor elke soort een plek te vinden om voedsel te zoeken, te schuilen en voort te planten of te broeden. Het natte profiel is natuurlijk het belangrijkste deel van de watergang.

Maar het ontwerp is zo gemaakt dat er ruimte is voor begroeiing in de zomer. Dat verschilt wel per watergang. Daarbij komt dat in het diepste middendeel van de watergang het water het gemakkelijkst afvoert. Dit deel wordt dan ook geregeld schoongemaakt, maar daarbij blijft er aan de zijkanten in een smalle strook moeras- en waterplanten staan. Juist deze zijkanten van de watergangen vormen een overgang van water naar het land en wemelen van het leven. Doordat zij het middendeel regelmatig maaien, is hier ruimte voor onder andere vissen om lange afstanden af te leggen.

Sinds 2016
Met deze vormen van onderhoud voor de verschillende delen van de watergang heeft het waterschap de balans gevonden tussen de verschillende wettelijke kaders. Dit onderhoud voeren we uit sinds 2016. Er is ondertussen veel geleerd en waar nodig wordt het onderhoud aangepast. Zo blijkt dat bij het laten staan van moerasplanten watergangen snel dicht kunnen groeien, waarbij de wortels van deze planten slib vasthouden en de zijkanten van de watergangen ‘verlanden’. Ook verdwijnen er juist kleinere bloeiende planten als de taluds te lang blijven staan en slaan er veel bomen en struiken op. Hier hebben we het onderhoud op aangepast.

Wat levert het op voor de biodiversiteit?
Het waterschap laat dit monitoren. Zo heeft er de afgelopen twee jaar een onderzoek naar het broedsucces van vogels plaatsgevonden. Hiervan worden in september de resultaten gepresenteerd. Ook is er onderzocht of er in het vroege voorjaar in de moeras- en waterplanten aan de zijkant van de watergangen meer waterdiertjes te vinden zijn. Dat is zeker het geval!

Impuls groenblauwe dooradering
Inmiddels onderhoudt het waterschap in zo’n 85% van de watergangen niet alles tegelijk. Daarmee is een enorme impuls gegeven aan het beheer van de groenblauwe dooradering in  onder andere het landbouwgebied. De komende jaren gaat het waterschap hier mee door en wordt het onderhoud jaarlijks geëvalueerd en bijgesteld waar nodig. Ook wordt verder onderzocht wat het oplevert voor onze biodiversiteit en deelt het waterschap deze kennis. Zo werken we samen aan een biodiverse toekomst!

Lees hier meer over het maaibeleid en bekijk via een korte film uitleg!

Bron: Waterschap Hunze en Aa’s

Datum 30 mei 2023 Peter Gelling

Innovatie Veenkoloniën komt met stappenplan GLB

Op de pagina van Innovatie Veenkoloniën kunt u het stappenplan ‘GLB in de Veenkoloniën’ downloaden. Deze kan ondersteuning bieden bij het invullen van de Gecombineerde Opgave. Het invullen van de gecombineerde opgave is een ingewikkelde puzzel. Het stappenplan dient als hulpmiddel om u op een korte en bondige manier praktische tips en suggesties te geven.

Afgestemd op de Veenkoloniën
De informatie is zoveel mogelijk afgestemd op het Veenkoloniale bouwplan. Het stappenplan is tot stand gekomen met behulp van agrariërs uit de vaksectie lichte grond van LTO Noord en de partners van Innovatie Veenkoloniën. In samenwerking met de partners doen zij er alles aan om de beschreven informatie actueel en juist te houden. U kunt er echter geen rechten aan ontlenen.

Het blijft een uitdaging

De Gecombineerde Opgave 2023 invullen blijft een uitdaging met alle nieuwe regelgeving en de keuzes die gemaakt moeten worden. De partners van Innovatie Veenkolonien hopen dat dit stappenplan kan helpen bij het maken van de juiste keuzes voor jouw bedrijf in de Veenkolonien (en daarbuiten). Veel succes.

Link naar de pagina: handleiding stappenplan

Datum 24 april 2023 Peter Gelling

ANOG: Handleiding bufferstrook en factsheets

Wat kan u met een bufferstrook? Hoe geeft u een ecologisch nuttige invulling aan de randen?  

Om ervaringen en inspiratie te delen heeft ANOG een handleiding gemaakt over de mogelijkheden voor de verplichte bufferstrook. Ook delen zij tips over het beheren van een bloemrijke akkerrand. Hoe om te gaan met bijvoorbeeld onkruiden en wanneer de rand het beste gemaaid kan worden.

Klik hier om naar de handleiding en bijbehorende factsheets te gaan.

Datum 24 april 2023 Peter Gelling

Interview Niels Godijn, veldbioloog en betrokken bij het project Slaperdijken

Niels is betrokken bij het project Slaperdijken, ondersteund door de Regio Deal Natuurinclusieve Landbouw.

Als veldbioloog is hij al langere tijd bezig met akkers, akkervogels en biodiversiteit. Hij is onder andere werkzaam in de Zuidwestelijke Delta, vooral in Zuid-Holland.

Daar houdt hij kieviten en veldleeuweriken nauwlettend in de gaten, en verricht daarnaast diepgravend onderzoek naar insecten op binnendijken.

In welke relatie sta je tot Agenda voor de Veenkoloniën / Regiodeal Natuurinclusieve Landbouw?
Vanuit het project Rijke Dijken van de Delta hebben we ervaring opgebouwd met ecologie op binnendijken. Dit kwam goed van pas tijdens de opzet van een nieuw project op de Groninger dijken. Hierin zal ik ook een deel van het insectenwerk uitvoeren.

Wat zou je graag willen bereiken op het gebied van Natuurinclusieve Landbouw?
Meerdere dingen, maar in dit kader vooral dat de permanente structuren op zodanige wijze worden onderhouden dat ze een goed leefgebied vormen voor planten en dieren die in het agrarisch landschap thuishoren. Op dijken betekent dat in feite de ouderwetse gebruiksvorm met een lichte veebezetting.

Hoe ziet de landbouw er wat jou betreft over 5 jaar uit? Wat inspireert jou hierin?
Heel soms kom je nog een dijk tegen waar de tijd heeft stilgestaan. Een paar koeien of schapen, her en der een plukje struiken of een vrijstaande boom. Een prachtig gezicht en bomvol planten, vlinders, bijen en vogels.

Waarom of wanneer ga jij met plezier naar je werk?

Veldwerk ligt me nauw aan het hart, vogels observeren in akkergebieden leert hoe zij in het landschap leven en wat zij nodig hebben. Kantoorwerk geeft me ook voldoening.

Hoe besteed jij je vrije tijd het liefst?
Rondstruinen op dijken, of vogels observeren, ergens op de Zuid-Hollandse eilanden…

Wat wil je de lezers van de nieuwsbrief meegeven?
Wandel eens over een dijk. Een fraai uitzicht, en wie weet kom je wel een oliekever tegen!

Datum 24 april 2023 Peter Gelling

Watergangen en onderhoudspaden waterschap Hunze en Aa’s

In de nieuwsbrief van waterschap Hunze en Aa’s van april 2023 is uitgelegd welke type waterlopen en teeltvrije zones/bufferstroken er zijn en wat de reden is waarom er bij onderhoudspaden en watergangen géén gebruikersovereenkomsten worden gesloten

Geen gebruiksovereenkomsten
Het waterschap moet jaarrond de watergangen voldoende kunnen maaien en baggeren. Om dit te kunnen uitvoeren moeten de onderhoudspaden op een veilige manier beschikbaar zijn voor de medewerkers (het hele jaar, ook van 1 april t/m 1 oktober). Hierdoor kunnen de onderhoudspaden niet worden meegerekend voor 4% niet-productieve landbouwgrond en overige eco-activiteiten.

Het waterschap Scheldestromen heeft watergangen ter beschikking gesteld voor het GLB. Waterschap Scheldestromen heeft deze mogelijkheid doordat zij alle sloten in eigendom en onderhoud hebben.  

Om een goede uitvoering te geven aan de beheer- en onderhoudstaken is het nodig om de hoofdwatergangen en onderhoudspaden zelf in bezit te hebben en te gebruiken. Wanneer er gewerkt zou worden met gebruikers- en beheerovereenkomsten zou het waterschap in strijd zijn met het eigen onderhoudsbeheerplan. (Bron: Waterschap Hunze en Aa’s, 2023)

RVO
In het percelenregister Gecombineerde Opgave is de kaartlaag Waterlopen de kaartlaag bufferstroken ingetekend per perceel door RVO. Dit is tot stand gekomen door het gebruik van bronnen als BGT en KRW.

De breedte van een bufferstrook hangt dus af van het type waterloop. Hier zijn 5 types voor, namelijk:
1. ecologisch kwetsbare waterlopen 
2. waterlopen die vallen onder de Kaderrichtlijn Water (KRW) 
3. KRW watervoerende waterlopen van maximaal 10 meter breed 
4. overige waterlopen
5. droge sloten

De meters van het onderhoudspad tellen mee met de breedte die uit de insteek van de sloot moet worden aangehouden. Stel er moet een bufferstrook van 3 meter langs de watervoerende sloot worden aangehouden en er is een onderhoudspad van 1,5 meter breed, dan moet er naast het onderhoudspad nog een bufferstrook van 1,5 meter worden aangehouden. Op die manier is er 3 meter bufferstrook uit de insteek van de sloot.

De breedte van de bufferstrook kan in 2023 nooit smaller worden dan de teeltvrije zone.

Kaartlaag RVO
Er wordt vanuit het RVO uitgegaan van de werkelijke situatie, RVO vraagt dan ook aan agrariërs zelf de bufferstrook te controleren en te melden via de Gecombineerde Opgave wanneer het niet helemaal klopt. (bron: RVO bufferstroken)

Dit bericht is gepubliceerd aan de hand van het bericht in de Nieuwsbrief van Hunze en Aa’s April 2023

Datum 24 april 2023 Peter Gelling

Duurzaam Boeren Drenthe; beloont en ondersteunt boeren

De provincie Drenthe is één van de drijvende krachten achter Duurzaam Boeren Drenthe. Het beloont en ondersteunt boeren op weg naar meer kringlooplandbouw, biodiversiteit en landschapskwaliteit. Het unieke hieraan is de rol van de gebiedscontactpersonen. Collega melkveehouders die al de nodige ervaring hebben met het werken met KPI’s en het realiseren van de gestelde doelen.

Beloning

Op basis van kritische prestatie indicatoren (KPI’s) word er beloond. Door bijeenkomsten en kennisdeling wordt u geïnspireerd en gestimuleerd.

U kunt de aanvraag via de website van Samenwerkingsverband Noord Nederland indienen.

Op het moment dat uw bedrijf voldoet aan de voorwaarden en in aanmerking komt voor de regeling, dan gaat de WUR aan de slag. Zij berekenen hoe het bedrijf scoort op KPI’s op basis van Kringloopwijzer, de gecombineerde opgave en gegevens die u heeft doorgegeven.

Het totale traject duurt 2 jaar en jaarlijks is er een maximale beloning te halen van € 5.000,-

Lees meer over Duurzaam Boeren Drenthe door hier te klikken.

De beloningsregeling kan tot 15 mei 2023 worden aangevraagd

Bron: Duurzaam Boeren Drenthe

Datum 26 april 2023 Peter Gelling

Interview Gerard Hoekzema, o.a. bedrijfsleider van WUR-OT Proefboerderijen ’t Kompas in Valthermond

Gerard is een bekend gezicht bij de proefboerderijen ’t Kompas en Kooijenburg van WUR Open teelten. Afgestudeerd aan het van Hall instituut in Groningen is hij gestart op proefboerderij ’t Kompas bij het SIO, welke na de reorganisatie onderdeel is geworden van huidige Wageningen University en Research. In 1997 begonnen, waarvan inmiddels 21 jaar als bedrijfsleider, op de proefboerderijen ’t Kompas in Valthermond en Kooijenburg in Marwijksoord. Gedurende deze jaren zijn er een aantal projecten samen met de Regio Deal Natuurinclusieve Landbouw gestart. Maar wie is Gerard?

In welke relatie sta je tot natuurinclusieve landbouw?

Het klinkt misschien flauw maar mijn wedervraag hierop zal zijn “wat is natuurinclusieve landbouw?” Ik denk namelijk dat we hier als sector dichterbij staan dat we onszelf en anderen zich soms realiseren. Wanneer je “natuurinclusieve landbouw” via Google opzoekt, kom je verschillende uitleggen tegen. Een eenduidige definitie is er niet. Het gaat om het ontwikkelen van een (landbouw)systeem waarin een goede, rendabele voedselproductie in een gezond ecosyteem samenkomen.

Voor mij is natuurinclusieve landbouw een nuttige aangelegenheid mits we het in het juiste perspectief plaatsen. Ik denk dat we op korte termijn nog niet zonder de inzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen kunnen, maar heb wel geleerd om op de inzet van deze middelen te besparen. We gebruiken als voorbeeld al circa 10 jaar veel selectievere middelen om plagen te bestrijden. We sparen hiermee de natuurlijke vijanden. Door deze natuurlijke vijanden zal een luis die het perceel invliegt snel worden aangepakt en geen schade veroorzaken.

Ook de inzet van Tagetes als groenbemester om schadelijke aaltjes aan te pakken is iets wat ik in het onderzoek heb gezien. Inmiddels passen we dit systeem toe in ons bouwplan op het proefbedrijf. Ik zie dat de omgeving de teelt overneemt. Onze gangbare landbouw verschuift daarmee al richting natuurinclusief en daar ben ik best trots op, ook al twijfel ik wel eens of dat breed in de samenleving ook zo wordt gezien. Het is naar mijn mening van belang dat alles in het juiste bredere perspectief wordt geplaatst en niet vanuit één achtergrond. De boer en de samenleving zijn afhankelijk van de natuur en de natuur is afhankelijk van de beïnvloeding door de samenleving en de boer. In de media komen vaak de negatieve zaken terug maar als ik in de zomer over het bedrijf loop, zie ik sloten met schoon water, vis en kikkers erin. Zien we rietkragen met vogels, insecten en biodiversiteit. En lopen onze “huisreeën” met kalfjes rond. Ik hoop hier in de toekomst nog meer van te zien en dat we deze positieve verandering in de media terugzien.

Wat zou je graag willen bereiken op het gebied van Natuurinclusieve Landbouw?

Zoals bovenstaand ook al genoemd zou ik graag willen bereiken dat belangen voor zowel natuur als landbouw in het juiste perspectief worden geplaatst. De natuur in de breedste zin van het woord is gebaad bij goed landbouwkundig gebruik en de landbouw als onderdeel van de natuur is afhankelijk van een gezond ecosysteem.

We moeten de natuurlijke principes leren te ontdekken en kijken hoe we ze in kunnen zetten. Hier wil ik graag nog meer van leren. Het lijkt nog een groot onontgonnen gebied. Wanneer je doorvraagt over welke insecten je op welke wijze kunt aantrekken om nog beter ziekten en plagen te bestrijden, blijft het meestal stil.

Hoe ziet de landbouw er wat jou betreft over 5 jaar uit?

Een jaar of drie geleden vond ik deze vraag makkelijker te beantwoorden dan nu. De tegenstrijdigheid in de belangen van de samenleving, de effecten van alles wat er in de wereld gebeurt hebben grote impact op het (landbouw)beleid. Toch heeft de landbouw altijd laten zien enorm dynamisch te zijn en mee te kunnen gaan met de veranderingen. Ik hoop en verwacht dat dit over 5 jaar nog steeds zo is en dat we bezig zijn met het ontwikkelen van een, ook financieel, gezond landbouw systeem wat past binnen de klimaatdoelstellingen en daaraan bijdraagt. Ik realiseer me dat dit een breed werkveld is, waarbij het afwegen van belangen voor de lange termijn cruciaal is. Daarbij hoop ik ook dat een gezonde landbouwsector ook meer publiekelijke waardering krijgt voor alles wat we doen. We hebben al veel bereikt om de impact op de natuur te verminderen echter zal de samenleving hier ook een bijdrage aan moeten leveren.  

Wie of wat inspireert jou hierin?

Het meest word ik geïnspireerd door de planten, flora en fauna zelf. Ieder jaar ben ik weer onder de indruk wanneer de gezaaide en gepote gewassen opkomen, groeien en gaan bloeien. Maar ook een wandeling langs een mooie sloot met een diversiteit aan planten en insecten inspireert. Prachtig is het om te zien dat er wild aanwezig is op onze percelen. Ik kan als mens niets laten groeien,  maar wel mijn best doen om de randvoorwaarden zo goed mogelijk te laten zijn.

Waarom of wanneer ga jij met plezier naar je werk?

Ik ga nog steeds met plezier naar mijn werk omdat  ik na 26 jaar werkzaam te zijn geweest op de proefboerderij nog steeds ontwikkeling zie. Echter soms zou ik willen dat het vinden van nieuwe resistenties tegen ziekten en plagen nog sneller zou gaan.

Ook vind ik plezier in het laten zien welke vooruitgang er geboekt is aan allerlei groepen, zowel agrariërs als niet-agrariërs.  

Hoe besteed jij je vrije tijd het liefst?

Haha, ik heb weinig zorgen over de invulling van mijn vrije tijd. Er is altijd wel wat te doen in en rond het huis en de tuin of op de boerderij van mijn broer. Ik heb meestal meer plannen dan tijd. Ook hou ik van een potje volleybal in een recreatieve competitie.

Wat wil je de lezers van de nieuwsbrief meegeven?

Deze vraag is best lastig omdat ik het belangrijk vind om meningen en adviezen in het juiste licht  te plaatsen.  Was het altijd maar zo gemakkelijk dat er over een onderwerp maar één mening of advies de juiste is. Ook de juistheid van de informatie die je tot je neemt om een mening te vormen is lastig. Graag wil ik dan ook de lezers vragen om na te denken over de vorming van een mening en dit plaatsen binnen de juiste kaders. Laten we open staan voor de mening van iemand anders.

Datum 23 maart 2023 Peter Gelling

Publieksavond Slaperdijken – Meld u aan vóór zondag 26 maart

Stichting Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels, Landschapsbeheer Groningen en Vogelbescherming Nederland organiseren een publieksavond Natuurrijke Slaperdijken.

Op deze avond hoort u onder andere over de resultaten van het pilotproject Natuurrijke Slaperdijken en vertellen diverse experts wat dit betekent voor verschillende soorten die er leven. Ook wordt er verteld hoe u zelf aan de slag kunt gaan.

Met het pilotproject Natuurrijke Slaperdijken is er rond 50 hectare slaperdijken in Oost- en Noord-Groningen extensief beheerd, er zijn vier vogelakkers aangelegd en is er op 24 locaties struweel aangeplant.

Meld u aan vóór zondag 26 maart om deel te nemen aan deze bijeenkomst. Klik daarvoor hier.

Wilt u meer weten over het project Slaperdijken wat vanuit de Regio Deal Natuurinclusieve Landbouw wordt ondersteund klik dan hier

Datum 24 maart 2023 Peter Gelling

Aan de slag met het nieuwe GLB – o.a. over bufferstroken

Het bouwplan moet worden ingevuld en hier wordt tot het laatst over gedubt. De landschapselementen zijn alles behalve gemakkelijk in de kaart te plaatsen en het is passen en met de bufferstroken. Helaas is er, ook nu het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) in is gegaan, soms wat onduidelijkheid. Op 15 mei is de peildatum voor grondgebruik en de opgave van eco-activiteiten, wachten tot alles duidelijk is gaat niet.

Wat is nu het nieuwe GLB?
Het nieuwe GLB bestaat uit drie pijlers, de basispremie per hectare (hiervoor moet iedereen voldoen aan tien Goede landbouw- en milieu condities (GLMC’s)), de tweede pijler is de eco-regeling, hierin kuan zelf worden gekozen als bedrijf aan welke activiteiten mee wordt gedaan. Dit wordt gewaardeerd door middel van een puntensysteem waarmee je een extra hectarepremie kan ontvangen (brons, zilver of goud). Als derde en laatste pijler is er het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLB) waaronder ook de akkerranden vallen.

Bufferstroken
Het landelijk verplichte onderdeel vanuit de mestregels, althans dat is de bedoeling. De Tweede Kamer moet hierover nog beslissen aan de hand van een conceptvoorstel. Maar hoe zit het nou precies met de bufferstroken?

Op de bufferstroken mogen geen meststoffen worden gebruikt en wanneer je deel neemt aan het GLB mag je op de bufferstroken ook geen gewasbeschermingsmiddelen gebruiken.

Wat is de definitie van een bufferstrook? Daar is niet één antwoord op, het is afhankelijk van de situatie waar de bufferstrook zich bevindt.

Langs een gangbare watervoerende sloot is de bufferstrook 3 meter breed. Is dit meer dan 4% van het perceel? Dan mag je het versmallen naar 1 meter. Kom je nog steeds uit op meer dan 4%? Dan mag je een bufferstrook van 0.5 meter aanhouden.

Het kan ook zijn dat jouw betreffende bufferstrook langs ecologisch kwetsbare wateren ligt, dan geldt een strook van 5 meter. Dit is ook wanneer het water is aangewezen in het kader van de Kaderrichtlijn Water (KRW) máár het is daarbij mogelijk af te schalen naar 3 meter wanneer de strook meer dan 4% van het perceel zou betreffen. Wanneer het KRW water smaller is dan 10 meter kan diezelfde reden afgeschaald worden naar 3 of 1 meter bufferstrook.

En hoe zit het met een droge sloot? Wanneer er tussen 1 april en 1 oktober geen water staat in de sloot moet er een bufferstrook van 1 meter worden aangehouden.

Wanneer er sprake is van een flauw talud begint de bufferstrook 1 meter vanaf de waterlijn zoals is vastgelegd op de RVO-kaarten. Er is sprake van een flauw talud wanneer deze tenminste 2 meter breed is vanaf de waterlijn tot aan de insteek en met een helling die niet steiler is dan 1:3.

Mag er op bufferstroken gewassen worden geteeld, geoogst of gemaaid worden?
Ook daar is niet direct één antwoord op De bestaande teeltvrije zones uit het activiteitenbesluit en de regels die hiervoor gelden blijven wel van kracht. Op het moment dat je bepaalde eco-activiteiten uitvoert op de bufferstrook en wanneer je de bufferstroken inzet als niet-productief areaal is het verboden vanuit het GLB.

Bufferstroken en mestplaatsingsruimte
Op bufferstroken mag geen mest gebruikt worden volgens de derogratiebeschikking (onder voorwaarden mogen Nederlandse boeren meer stikstof uit dierlijke mest gebruiken dan de Europese Nitraatrichtlijn voorschrijft).

Mogen koeien weiden op de bufferstrook?
Wanneer de bufferstrook niet wordt gebruikt als niet-productief areaal mogen er koeien weiden. In de uitvoeringsregels is er geen vermelding van de korting op de stikstofgebruiksnorm wat in het 7e Actieprogramma nitraatrichtlijn is opgenomen. Heel strikt genomen komt er mest op de bufferstrook. Later dit jaar worden de wijzigingen met betrekking tot de stikstofgebruikersnorm vanuit RVO bekend gemaakt.

Intekenen in Mijn Percelen
In principe heeft RVO de bufferstroken op de kaartlaag ‘bufferstroken’ ingetekend. Zelf intekenen is alleen wanneer er een ander gewas staat ten opzichte van het hoofdperceel of wanneer de bufferstrook in word gezet als niet-productief areaal voor een eco-regeling. Wanneer bufferstroken en waterlopen onjuist zijn in ‘Mijn Percelen’ kan er uit worden gegaan van de realiteit en bij twijfel RVO contacteren voor advies. Voor de mestplaatsingsruimte moeten bedrijven zelf de oppervlakte van de bufferstrook vaststellen en in mindering brengen van de totale oppervlakte die bemest mag worden laat RVO weten.

Landschapselementen registreren

Als gevolg van de registratie van landschapselementen kunnen de perceelaantallen in de RVO-applicatie fors toenemen. Dit komt doordat onder andere sloten en bomen ook mee tellen als subsidiabele grond om mee te tellen voor de basispremie.

Advisering van het RVO bij registreren is de percelen duidelijke namen te geven en de landschapselementen de naam van het perceel plus de naam van het element mee te geven, hierdoor zou het overzicht bewaard blijven.

De landschapselementen moeten eigendom zijn of gehuurd of gepacht. Een andere voorkomende situatie is dat de eigenaar mondeling of schriftelijke toestemming geeft dat deze in gebruik zijn bij degene die de elementen wil registreren. De elementen moeten wel op landbouwgrond liggen of grenzen, wanneer het element volledig door niet-landbouwgrond is omgeven telt deze niet mee. Wanneer de afstand tussen het element en de landbouwgrond minder dan 5 meter is kan dat wel. Wanneer je mee doet is niet opgeven geen optie heeft RVO laten weten.

Sloten
Doordat sloten vaak twee gebruikers zijn heeft RVO aangegeven dat het belangrijk is goed met elkaar af te stemmen hoe het geregistreerd wordt: de sloot opsplitsen door kadastrale grenzen of in het midden.

Het nieuwe GLB
In Nederland is ervoor gekozen om de eco-regelingen in te kunnen vullen met een keuzemenu met een totaal van 22 eco-activiteiten. Door punten te behalen kan er meer ecopremie ontstaan want er zijn drie niveaus die behaald kunnen worden namelijk brons, zilver en goud. Aan de hand van het aantal punten wordt er een ecopremie toegekend met bijbehorende extra hectarepremie.

4% van het bouwland niet-productief
De 4% van het niet-productief laten van bouwland is één van de basisvoorwaarden van het nieuwe GLB voor de basispremie.

De 4% kan ingevuld worden met akkerranden, groene braak en landschapselementen (sloten en bomen(rijen)). Deze regeling is vanuit Europe één jaar uitgesteld. Voor dit jaar is het relevant wanneer je mee doet aan Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer of meedoen aan de eco-regeling.

RVO heeft laten weten dat alle bedrijven wel het niet-productief areaal moet opgeven maar wanneer dit minder is dan 4% is dat geen probleem.

GLMC – Goede landbouw- en milieuconditie
De basisvoorwaarden voor de basispremie kennen veel overlap met andere regelgeving zoals het mestbeleid. Dit is voornamelijk van toepassing bij bodembedekking (GLMC 6) en gewasrotatie (GLMC 7).

In GLMC 6 moet de bodem bedekt blijven, het land wat uit productie is gehaald moet uiterlijk 31 mei bedekt zijn met een vanggewas of gewasresten, deze moeten tot 31 augustus blijven staan. Wanneer de hoofdteelt op (lichtere) klei eruit is gehaald moet er tussen 1 augustus en 30 november minimaal 8 weken 80% van het bouwland bedekt zijn met gewasresten of een (vang)gewas. Op zware klei geldt de plicht voor 6 weken tussen 1 augustus en 1 november; op zand, löss en veen geldt dit van 1 oktober tot 1 februari. Bij maisteelt geldt dit ook op klei en veen in de Nutriënten Verontreinigde gebieden (NV-gebieden).

De GLB-regels voor vanggewassen gaan verder dan het mestbeleid. Een vanggewas is volgens de GLB regels alleen verplicht na mais op zand en löss, en na maisteelt in NV-gebieden. Afhankelijk van het type vanggewas moet dit uiterlijk 1 oktober of 31 oktober gezaaid zijn.

Het ministerie werkt aan de stimuleringsregeling voor het tijdig inzaaien van vanggewassen na andere gewassen op zand en löss. Hierbij geldt een korting op de gebruiksnorm wanneer het vanggewas na 1 oktober wordt gezaaid.

Het GLMC 7 (verplichte gewasrotatie) is een jaar uitgesteld vanwege de oorlog in Oekraïne, dit is niet alleen voor Nederland maar voor heel Europa van toepassing. Ondanks dit uitstel is er vanuit het mestbeleid wel de verplichting voor deelnemers en niet-deelnemers op zand- en lössgrond eens in de vier jaar een rustgewas te telen. Deze gewassen zijn niet-uitspoeling gevoelige gewassen met een positief effect hebben op de bodemkwaliteit. De lijst voor het mestbeleid met rustgewassen is langer dan die voor het GLB. Bij de lijst van het mestbeleid wordt alleen gekeken naar uitspoeling van nutriënten en bodemkwaliteit waarbij 68 gewassen voldoen.

Bij het GLB wordt ook gekeken naar het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Voor het GLB zijn 39 rustgewassen aangewezen.

De frequentie van het rustgewas gaat naar eens in de drie jaar vanaf 2027 in het GLB. Voor het mestbeleid wordt de frequentie alleen opgebouwd wanneer het nodig is voor de waterkwaliteit.

Voor het GLB moet ieder bedrijf daarnaast op minimaal 1/3 van het bouwland een ander gewas telen als hoofdteelt, of één of meer vervolgteelten na de hoofdteelt. Voor het GLB zijn bedrijven met meer dan 75% grasland vrijgesteld van de verplichte gewasrotatie op het bouwland.

Doorrekenen met simulatierool

RVO heeft een simulatietool online gezet, hiermee kan er op bedrijfsniveau deelname aan de eco-regeling worden doorgerekend. Er worden nog updates gedaan voor de gebruiksvriendelijkheid.

Bron: Graumans, K., & Vermaas, M. (2023). Aan de slag met nieuw GLB. Boerderij, 108(21).

Datum 24 maart 2023 Peter Gelling